دینداری در شرایطی با ارزش است، اما به نظر من دینداری و انجام فرایض دینی بچه های اسیر ارزشش والاتر از هر ارزش دیگری است؛ چرا که بچه ها با وجود تنبیه و شکنجه، فرایض دینی را انجام می دادند. اگر بدانید بچه ها به چه شکلی دعای کمیل و سایر ادعیه را می خواندند و بجا می آوردند، آن وقت حقیقت پایدار ماندن و دین داشتن را با وجود مصائب و رنجها در می یابید.

در مراسم کمیل یک نفر آرام می خواند و ما آرام گریه می کردیم. یکدفعه که نگهبان عراقی می رسیدـ بچه ها همین که مطلع می شدند ـ مثلاً اگر داشتند گریه می کردند، برمی گشتند توی سر و کله هم می زدند و می خندیدند، اگر چراغ خاموش بود سریع روشن می شد، اگر رو به قبله نشسته بودیم باید بلافاصله برمی گشتیم و به کار دیگری مشغول می شدیم و گاهی می شد که در اثنای برگزاری دعای کمیل سی دفعه پخش می شدیم و دوباره گرد می آمدیم.

دعای توسل، زیارت عاشورا و سایر ادعیه را برگزار می کردیم و گاهی شکنجه و آزارهای سختی را نیز متحمل می شدیم، بطوریکه پس از گذشت مدتی از زمان اسارت، دیگر بین بچه ها این اصطلاح رایج شده بود که عبادت بدون شکنجه اصلاً لطفی ندارد!

آزاده سید غلامعلی طباطبائی شفیعی