سکونت و آرامش زوجین یکی از اهداف مهمی است که قرآن کریم بر آن تأکید داشته است. در بعضی از آیات نیز سکونت زوجین را فلسفه آفرینش زن و مرد می داند.[1]

 اولین نمود و ویژگی خاص زن در محیط خانواده از دیدگاه قرآن کریم، ویژگی آرام بخش بودن اوست که در آیه 189 اعراف این گونه بیان شده:

«هُوَ الذَّی خَلَقَکُم مِنْ نَفْسٍ وَاحِدة وَ جَعَلَ مِنها زَوْجَها لِیَسْکُنَ اِلَیْها…[2]، او خدائی است که همه شما را از نفس واحدی آفرید؛ وهمسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا به واسطه ی آن آرامش یابد….»

ضمیر در «لِیَسْکُن» به مرد بر می گردد یعنی مرد بدون آفرینش زن سکینت و آرامش ندارد و نیازمند انیس است و بدون زن مأنوس نیست و با وی انس می گیرد و آرام می شود.[3]

خداوند در آیه 21 سوره ی روم نیز به این امر اشاره دارد و اینگونه بیان می فرماید:

«وَ مِنْ آیاتِة اَنْ خَلَقَ لَکُم مِن اَنْفُسِکُم اَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إلَیها وَ جَعَلَ بَیْنَکُم مَوَدَّةً وَرَحَمةً اِنَّ فی ذلک لَایاتٍ لَقِوْمٍ یَتَفَکِرون[4] و از  نشانه های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا به واسطه ی آن آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند.»

واژه ی «سکن» که مشتقات آن در دو آیه مذکور به کار رفته است، در لغت به این معناست که آرامش یافتن و هر چیزی که موجب آرامش است.[5]

«سکون» آرام گرفتن چیزی پس از حرکت آن است. از این رو به هر چیزی که موجب آرامش است «سَکَن» گویند؛ همچنین آتشی که بوسیله ی آن گرم می شوند و بدان گرمی و آرامش می یابند، سکن نامیده شده است. همسر نیز مایه آرامش و وسیله گرمی زندگی است. این آرامش و گرمی از آنجاست که زن و مرد در نظام خانواده، مایه ی نشاط، شکوفایی و کمال یکدیگرند.[6]

در آیه ی فوق آنان که اهل تفکر و تحقیق اند تفصیلات این آرامش همه جانبه را بررسی کنند. آرامش از هیجان غریزه، آرامش از تلاطم روحی، آرامش از غیظ زیان ها، شکست ها، اشتباهات، گمشده ها و دیگر ناروائی ها، آرامشی که آسایش جسم و صفای روح را تأمین می کند.[7]

نکته مهمی که بیشتر مفسّران مورد توجه قرار داده اند هم شکلی در ساختمان و هم نوعی زن و مرد است که در ایجاد آرامش آن ها نقش مهمی دارد.[8]

در آرامش و گرمی و نشاط که در خانواده شکل می گیرد، بهترین وسیله ی رشد آدمیان و موهبتی والا از جانب خدای رحمان است. خانواده ی سالم الهی که زمینه ساز شکوفایی استعدادهای کمالی آدمی است، خانواده ای است که سکونت، یعنی آرامش و گرمی، در آن جاری باشد. پروردگار هستی در این آیات ضمن آنکه حقیقت زن و مرد را یک گوهر دانسته، اصالت را در ایجاد این سکونت و آرامش به زن داده و مرد را مجذوب مهر زن معرفی کرده است.[9]

خداوند در سوره نحل می فرماید:

«واللهُ جَعَلَ لَکُم مِن بُیُوتِکُم سَکَناً …[10] و خدا بعضی از خانه هایتان را برایتان مایه ی آرامش قرار داد.»

خداوند متعال در قرآن مجید، خانه را به نام آرامش بخش یاد کرده. خانواده، همچون کارگاهیست که در آن خوی های اصیل انسانی، از محبت، رأفت، رقّت، رعایت، تعاون، عفو، اغماض، ایثار و دیگر صفات انسانی هم می روید هم نموّ می کند و این همه صفات که از نیازمندی های مبرم یک جامعه اصیل است در آنجا به وجود می آید. بهترین خانه که نهال فرزند در آن رشد می کند، خانه ای است که زن در آن مدیر و مدبّر و بشّاش باشد.[11]

متفکر بزرگی چون علّامه طباطبایی، اثر ارزشمندی مانند تفسیر المیزان را مرهون فداکاری همسرش می داند که خانه را به درستی و هوشمند اداره می کرده است که با ایجاد آرامش در خانه زمینه پیشرفت همسرش را فراهم می کرده است و این اهمّیت آرامش را در خانه می رساند.[12]

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

«نفس آدمی هنگامی که نیازهای زندگی اش تأمین شود آرام می گیرد و یکی از مهم ترین نیاز انسان، نیاز به زن است.»[13]

مرد هنگامی که با کوله باری  از سختی ها به منزل می آید دادن یک لیوان آب یا شربت به او از سوی همسرش، می تواند بسیار آرامش بخش و لذت بخش باشد. همان طور که امام صادق (علیه السلام) در فضیلت چنین زنی می فرماید:

«هیچ زنی نیست که آب به همسرش بنوشاند، در حالی که این کار از عبادت یک سال که روزهایش روزه باشد و شب هایش به عبادت بایستد بهتر است.»[14]

 بدین ترتیب، در مرحله ی اول، زن مایه ی انس و آرامش مرد است که این به واسطه ی مودّت و رحمتی است که خداوند بین آن دو قرار داده است و از جمله آیات خداوند به شمار می رود.[15]

در سایه ی محبت و عطوفت متقابل بین آن ها آرامش و سکونت خاطری برای هر دو حاصل می شود که در کاهش اضطراب ها و نگرانی ها بسیار مؤثر است.[16] 

بعضی گفته اند معنی تفسیر « لباس لهن… »[17] این است که زن و شوهر پس از ازدواج ، در حصن و حصاری که خداوند برایشان مشخّص نموده، جای گیرند. خنده و معاشرتشان حتّی با محارم مقّید شود تا سبب بد گمانی و تحریک ها و بد دلی نشود

[1] - مهدی، مهریزی، همان کتاب، ص 56.
[2] - سوره اعراف (7)، آیه 189.
[3] - عبدالله، جوادی آملی، همان کتاب، ص 47.
[4] - سوره روم (30)، آیه 21.
[5] - حسین، راغب اصفهانی، مفردات راغب، محقق صفوان عدنان داوودی، بیروت، ناشر دارالقلم – الدارالشامیه،  1412 ق، ص 417.
[6] - احمد، ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، محقق هارون عبدالسلام محمد، ج3، قم، نشر مکتب الاسلامی، 1404 ق، ص 88.
[7] - علی، کمالی دزفولی، همان کتاب، ص 169.
[8] - محمدرضا، سالاری فر، همان کتاب، ص 45.
[9] - مرتضی، آقا تهرانی، محمدباقر، حیدری کاشانی، همان کتاب، صص 25 و 26 .
[10] - سوره نحل (16)، آیه 80.
[11] - علی، کمالی دزفولی، همان، صص 52 و 53 .
[12] - ابراهیم، امینی، آشنایی با وظایف و حقوق زن، چاپ دوم، قم، بوستان کتاب، 1386، ص 176.
[13] - مجتبی، حسینی، همان کتاب، ص 33.
[14] - همان، ص 34.
[15] - طاهره، نور حسن فتیده، همان کتاب، ص 176.
[16] - محمدرضا، سالاری فر، همان کتاب، ص 45.
[17] - سوره بقره (2)، آیه 187 .