وبلاگ قصد قربت مدرسه علمیه الزهراء (سلام الله علیها) کازرون

چکیده
خداوند اموری را به عنوان اسباب و وسایل، برای تقرّب به درگاه خود معرّفی کرده است؛ از جمله توسّل به اسماء خداوند، قرآن کریم، عمل صالح، دعای پیامبر و … که انسان برای رسیدن به درجات معنوی باید به این اسباب متوسّل شود.

در مسیر تکامل گاهی موانعی نیز وجود دارد که توفیق توسل را از انسان سلب می­کنند از آن جمله می­تون استکبار ورزی، نفاق، غفلت و غلو نام برد.

در نظر شيعه نبي مكرّم اسلام (صلّي الله عليه و آله و سلّم) و اهل بيت ايشان (علیهم السّلام) وسائط فيض الهي هستند كه خداوند از طريق ايشان بركات خويش را بر بشر مي­فرستد و اين وساطت هم در زمينه تكوين و هم در زمينه تشريع و هدايت بشر است و از طرف ديگر حيات و ممات ايشان يكسان است؛ از اين رو تمسّك و توسّل به اين انوار پاك در دنيا باعث وساطت اين بزرگواران نزد پروردگار و حل شدن مشكلات با افاضه الهي و موجب شفاعت آن­ها در قيامت مي‎گردد و كسي كه قدم در راه اطاعت از دستورات آن­ها بنهد رستگار خواهد شد.

از آن­جا که مسأله‌ی توسّل ریشه‌ی عمیقی در ساختار شخصیّت فردی و اجتماعی انسان دارد، کسانی که با ائمّه‌ی اطهار (علیهم السّلام) و اولیای خدا در ارتباطند و به آن­ها توسّل می­جویند، عناصری آزاده، با عظمت و دارای طبع منیع و روح بلند هستند؛ زیرا هرکس به هرچه توجّه و ارادت دارد، از همان نقطه، الگو و راه و روش زندگی خود را برمی­گزیند. اقتدا به ائمّه‌ی اطهار که در عظمت بی­همتایند، فضائل انسانی را در تار و پود وجود آدمی رشد و تعالی می­دهد، زیرا آنچه از اخلاص، پاکی، صداقت در یک جامعه قابل تصوّر است، هر کدام در وجود ائمّه‌ی اطهار (علیهم السّلام) در حدّ کمال وجود دارد.

کلید واژه‏ها: .

یکی از اصول جهان­بینی اسلامی که از ارکان ضروری دین، و از اصول قطعی اعتقادی، و ضامن احکام انبیّاء، و مهم­ترین محرّک دین­داران در انجام وظایف دینی و الهی است، اصل ایمان و اعتقاد به معاد و حیات جاویدان اُخروی است.

ایمان و باور به معاد و تحصیل یقین به آن، بی­تردید انسان را در زندگی فردی و اجتماعی در مسیر تکامل قرار می­دهد، و دامنه زندگی او را به بی­نهایت گره می­زند، و درمی­یابد که با مرگ، تنها حیات مادّی او به پایان می­رسد، امّا روح باقی می­ماند و به دنیایی جاودانه و گسترده­تر از عالم مادّه منتقل می­شود، تا در محضر پروردگار خویش حساب اعمالش را ببیند.

باور و اعتقاد به معاد موجب می­شود که انسان در همه حالات توجّه به نظارت مستمر الهی داشته باشد و همواره خود را در پیشگاه الهی ببیند، در نتیجه برای عمل به دستورات و وظایف دینی و پرهیز از گناه و معصیت تلاش کرده و برنامه زندگی­اش را طوری تنظیم واجرا می­کند که علاوه بر ایجاد یک حیات مطلوب و سعادتمند در این دنیا، سعادت ابدی اش نیز در آن دنیا تأمین شود، و ناگفته پیداست که هر چه ایمان انسان به معاد قوی­تر و با معرفت الهی بیشتری همراه باشد در مسیر رسیدن به رستگاری و رضوان الهی به نحو شایسته­تری عمل خواهد کرد، پس از اینجا روشن می­شود؛ همان­طور که اعتقاد به معاد یکی از نافذترین و مؤثّرترین باورها در جهت­دادن به اعمال و رفتار انسان­هاست، همچنین منشأ آثار سازنده و مثبت فراوانی نیز در زندگی فردی و اجتماعی او می­باشد و در نتیجه زمینه را برای تربیت انسان­های مؤمن و تحقق جامعه توحیدی فراهم می­آورد.

حال با توجّه به مطالب یاد شده در این بحث برآنیم تا با مراجعه به آیات نورانی قرآن کریم و دیگر منابع دینی آثار فردی و اجتماعی اعتقاد به معاد را در زندگی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. امید است که این تحقیق راه­گشایی برای توجّه بیشتر ما به روز رستاخیز باشد و با شناساندن جایگاه و اهمیّت و آثار معاد بتواند کمک مؤثّری به بروز بیشتر رفتارهای هدفمند در فرد و جامعه و برطرف سازی بسیاری از مشکلات و معضلات فردی و اجتماعی شود.

بی­‌تردید یکی از مهم­ترین نیازهای انسان کسب آرامش و احساس رضایتمندی از زندگی است. در دنیای کنونی که تجمّل‌گرایی، تنوع­‌طلبی­های افراطی و دنیازدگی، زندگی افراد بشر را تحت تأثیر خود قرار داده و آرامش و رضایت­مندی آن­ها را مختل ساخته، یکی از چیزهایی که می­تواند به یاری انسان شتافته و او را از این بحران خارج سازد، قناعت است.

قناعت استفاده بهینه از امکانات زندگی و اجتناب از زیاده­روی در هزینه­ها و مصارف و رضایت به نعمت­های الهی است.

قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم السّلام) نیز بر اهمّیّت وجود صفت قناعت در اخلاق و رفتار انسان تأکید ویژه­ای داشته و راه رسیدن به عزّت نفس و برخورداری از حیات طیبه را ثمره قناعت می­دانند.

موضوع این پژوهش تأثیر شهادت در گسترش معارف اسلام از دیدگاه آیات و روایات با روش کتابخانه‏ای-توصیفی است. شهادت یکی از راه‏های گسترش معارف اسلام می‏باشد. اگر چه فدا کردن جان در راه حفظ ارزش‏ها پیشینه‏ای دیرینه دارد لیکن با ظهور اسلام و توجه ویژه‏ی این دین به جهاد و بذل جان در راه خدا «شهادت و شهادت طلبی» جایگاه ویژه‏ای یافت.

اهتمام معصومین (علیهم‏السّلام) که خود طلایه داران نشر معارف الهی‏اند به این مقوله، نشان از شهادت طلبی ایشان دارد. قیام عاشورا اوج هنرنمایی معصوم در این زمینه و سندی جاوید برای آیندگان می‏باشد. دشمنان اسلام که به اهمیت نقش شهادت در گسترش معارف اسلام پی برده بودند بر آن شدند تا ضمن کمرنگ نمودن آن، از اسلام نام و نشانی بیش باقی نماند. جلوگیری از نشر معارف اسلام با زدودن آن معارف، ایجاد بدعت‏ها و انحرافات و استفاده از افکار مقدس مآبانه شیوه‏ای می‏باشد که دشمنان از صدر اسلام تاکنون از آن سود برده‏اند.

انقلاب اسلامی ایران نیز با تاسی از نهضت حسینی و با هدف جاری نمودن معارف اسلامی علیه حکومت ستمشاهی به پا خاست. نثار خون شهدا در این راه موجب پیروزی و استمرار این انقلاب شد که هم اکنون به الگویی برای سایر جوامع اسلامی مبدل شده است. تخریب چهره اسلام با استفاده از تکفیری‏ها و اسلام هراسی آنان، شبهه افکنی و راه‏اندازی جنگ روانی علیه اسلام از جمله شیوه‏های دشمن در دوره معاصر می‏باشد. البته ناگفته نماند که پاسخ جانانه مدافعان حرم برای خنثی نمودن این توطئه با بذل جان، ستودنی است. آن‏ها برای بقای اسلام و گسترش معارف آن در جنگی نابرابر علیه داعش در ظاهر و استکبار جهانی در بطن آن به مقابله ایستاده‏اند تا با پیاده‏سازی معارف ناب اسلامی انشاالله زمینه ظهور حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) را فراهم نمایند. با توجه به غلبه مادیات بر معنویات در عصر حاضر و روبه‏ضعف نهادن فرهنگ شهادت طلبی بین برخی اقشار مردم همچنین هجمه دشمن مبنی بر کمرنگ نمودن نقش متقابل شهادت و معارف اسلام برآن شدیم تا پژوهشی در حد توان در این زمینه ارائه دهیم.

واژگان کلیدی:

انسان موجودی اجتماعی است و سرنوشتش با سرنوشت جامعه­ای که در آن زندگی می­کند ارتباط دارد. سود و زیان کارهایی که از انسان سر می­زند، هم به خود او بر می­گردد و هم جامعه را در بر می­گیرد؛ از این رو طبق روایات متعدّد همان گونه که انسان در قبال اعمال و رفتار خود مسئولیّت دارد در برابر عملکرد جامعه­ای که در آن زندگی می­کند نیز مسئول می­باشد.

فریضه امر به معروف و نهی از منکر جزء فروع دین است و بیشترین تأثیر گذاری را در سلامت و سعادت جامعه اسلامی دارد. توصیه­های متعدّدی در مورد ضرورت پرداختن به آن صورت گرفته و عاملی برای حفظ، گسترش و تقویت ارزش الهی و انسانی در جامعه اسلامی و اصلاح نقاط آسیب­پذیر فرد و مسئولان و جامعه شمرده می­شود.

با توجّه به اهمّیّت امر به معروف و نهی از منکر و آثار مفید و ارزنده آن مانند: کنترل غرائز سرکش انسان، داشتن دنیا و آخرت، ورود به بهشت، رسیدن به مقام خلیفة الهی و … می­توان فهمید که ترک این واجب عظیم الهی، چه وضعیت دردناک و اسفباری را در جامعه به وجود خواهد آورد. افراد تارک این واجب الهی و نیز جامعه­ای که این وظیفه همگانی را ترک کرده است دچار آفات بسیاری از جمله: دور شدن از رحمت و برکات الهی، عدم استجابت دعا، گرفتار شدن به لعنت خداوند و ائمّه اطهار، به جان هم افتادن مردم و … می­شوند، که سعادت دین و دنیای انسان را به خطر می­اندازد. از این رو خداوند متعال در راستای هدایت انسان­ها، انبیاء الهی را برگزید تا سخنان خود را به گوش بندگان برسانند و با ارائه راهکارهای مناسب و مؤثّر در جهت انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر انسان­ها را به سمت خداوند هدایت و راهنمایی کنند.

طبق دیدگاه اسلام نگاه بر دو نوع است:

الف) نگاه پسندیده

ب) نگاه ناپسند

نگاه پسندیده خود نیز انواعی دارد که هر یک از این انواع، با توجّه به آثاری که دارد، می‏تواند موجب صعود و رسیدن انسان به درجات عالی کمال و در نتیجه رسیدن به مقام قرب الهی شود. از جمله نگاه‌های پسندیده، نگاه به قرآن، نگاه به کعبه، نگاه محبّت آمیز به پدر و مادر و … می‏باشد.

همان‏طور که نگاه‏های پسندیده می‌توانند موجب صعود انسان شوند، نگاه‏های ناپسند نیز به واسطه‏ی آثاری که دارند موجب سقوط و شقاوت انسان، چه در دنیا و چه در آخرت می‏شوند و در نتیجه چنین نگاه‏هایی، غضب الهی را به دنبال خواهند داشت. از جمله نگاه‌های ناپسند، نگاه به نامحرم، نگاه غضبناک به پدر و مادر، نگاه تمسخر آمیز به دیگران و … می‏باشند.

حال اینکه حفظ چشم از نگاه­های حرام، خود نیز آثاری دارد که از جمله آن می­توان به موارد زیر اشاره نمود:

1- چشیدن شیرینی ایمان و در نتیجه چشیدن شیرینی عبادت

2- دیدن ملکوت

3- ازدواج با حورالعین

آیات قرآن کریم و روایات زن را یک موجود با ارزش و تأثیر گذار در خانواده و جامعه می داند و به فراوانی به اهمیّت و جایگاه زن اشاره می کند و از او به عنوان آرامش گر همسر و خانواده یاد می کند.

آرامش از نظر لغوی به معنی آسایش، فراغت و طمأنینه است و از نظر اصطلاحی یک حالت روحی – روانی است. یک حالت درونی است مانند وجدان که خودش قابل رؤیت نیست ولی آثار آن در گفتگوها و برخوردهای فردی و اجتماعی، راه رفتن و از این قبیل کارها قابل رؤیت می باشد.

در صورت برقرار نشدن آرامش در خانواده ها باید شاهد بزهکاری ها و ناهنجاری های زیادی در جامعه بود.

لازم به ذکر است که راهکارهای فراوانی برای دستیابی خانواده به آرامش به خصوص توسط زن وجود دارد که در این نوشتار به برخی از راهکارهای اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی اشاره می شود.

           امروزه با پیشرفت جوامع و پیچیده تر شدن نیاز های اجتماعی، نیاز به حضور و فعالیت زنان در عرصه های اجتماعی آنان بیشتر احساس می شود و عواملی همچون تحصیلات، تکامل جویی و …. با عث تشدید این حضور می شود و از طرف دیگر پذیرش دو نقش یعنی نقش مادری و همسری در کنار اشتغال فشار مضاعفی را به آنان وارد می کند که باعث مشکلات روحی و روانی برای آنها و در نتیجه تأثیر بر خانواده و اجتماع خواهد داشت.

         بر اساس تعالیم اسلام زنان در صورتی می توانند به اشتغال بپردازندکه عفت عمومی و دیگر شرایط، احکام و قوانین را رعایت کنند و منافاتی با حفظ کیان خانواده نداشته باشد. به دلیل تفاوت های طبیعی مانند تفاوت در روحیات و از نظر شخصیت و توان جسمی که بین زن و مرد وجود دارد؛ چرا که اشتغال نامناسب زنان باعث مشکلاتی چون بی کاری مردان و اثر گذاری بر تربیت فرزندان و تعاملات خانوادگی در ارتباط با همسر خواهد داشت و همه ی این ها زمینه را برای فروپاشی خانواده آماده می کند. اما زنان می توانند با تدبیر و برنامه ریزی دقیق و انتخاب درست علاوه بر حفظ کیان خانواده تأثیر به سزایی در رشد اقتصاد خانواده و جامعه داشته باشد.

پوشش و حجاب پرتویی از آفرینش الهی است که فلسفه وجودی آن، حفظ مقام و ساحت مادی و معنوی زن و مرد و هم چنین زمینه ساز رشد و کمال آن ها تا مراتب عالی انسانیت است.

یکی از قوانین ربانی در شرایع الهی مسأله حجاب و پوشش بوده است و خالق بشر که بر تمامی اسرار و رموز آفرینش، عالم خبیر است، زیبایی، امنیت، رشد و تعالی انسان ها به خصوص زن را در پوشش و عفاف و حجاب دانسته است. در تعریف حجاب می توان چنین بیان کرد که حجاب از نظر لغوی به معنای پوشش و پرده است و در اصطلاح، پوششی است که مرد و زن باید در مقابل نامحرم و جنس مخالف داشته باشد. در این تحقیق که به بررسی فلسفه حجاب و راهکار های گرایش به آن در جامعه پرداخته می شود. به دنبال یافتن راه حلی برای تقویت حجاب تضعیف شده در جامعه ی اسلامی هستیم. فلسفه اصلی حجاب را در قالب فلسفه ی فردی و اجتماعی بیان نموده ایم که فلسفه فردی همان طهارت و پاکی نفس، آرامش روان؛ سلامت جسم و ارتقای شخصیت است و هم چنین سلامت اخلاقی، استواری اجتماع، امنیت و استحکام خانواده نیز از آثار اجتماعی رعایت پوشش اسلامی بیان شده است. در این مباحث تحقیقی سعی شده راهکار هایی ارائه شود که در این راهکار ها از تأثیر خود فرد در مسأله پوشش و تأثیر اجتماع می توان سخن گفت که از جمله می توان به تأثیر اجتماع از جمله مدرسه و خانواده عاملی قدرتمند در ترویج حجاب اشاره کرد. چون هر یک از این عوامل فردی و اجتماعی می توانند در شکل دهی عقاید و باور ها در جامعه ی فرهنگی تأثیر گذار باشند و از آن جا که استعمار یکی از مهم ترین موانع اهداف شوم خود را گسترش فرهنگ حجاب و عفاف می داند، لذا با طرح شبهاتی در صدد شکستن این سد و مانع است. حال آن که رعایت حجاب و پوشش اسلامی بر خلاف تبلیغات سوء دشمنان اسلام هرگز موجبات سلب آزادی زن در فعالیت های اجتماعی و پدید آمدن افسردگی نبود بلکه او را در سلامت کامل اخلاقی و روانی و حیات اجتماعی و نشاط خانوادگی دعوت می کنند.

امر به معروف و نهی از منکر دو فریضه مهم الهی است که انجام آن برکات فراوانی مانند جلب حمایت الهی، عزیز شدن، برپایی واجبات دیگر و … را به همراه دارد و ترک آن آثار شومی چون تسلط اشرار، نقصان روزی، نزول بلا، بغض خداوند متعال و … را در پی خواهد داشت؛ از این رو باید این دو اصل را در سطح جامعه گسترش داد.

تلاش برای ارتقاء کمی امر به معروف و نهی از منکر که از طریق تربیت فرزند برای انجام این فریضه، ایجاد امید، از بین بردن ترس، شناساندن معروف و منکر و … انجام می پذیرد، تنها بخشی از فعالیت ها برای گسترش این واجبات در زندگی است. ارتقاء کیفی امر به معروف و نهی از منکر بخش دیگری از کار است که عواملی چون رعایت ادب، صبر، شناخت مخاطب، توجه به زمان و … آن را میسر می سازد.